ENGELLİLERLE SOSYAL HİZMET Dersi Engellilerin Rehabilitasyonu ve Toplumsal Yaşam soru cevapları:

Rehabilitasyon, doğuştan ya da sonradan hastalık, kaza ve yaralanmalar nedeniyle bedensel, zihinsel ve ruhsal sağlığı geçici ya da devamlı bozulmuş, kendi kendini idare, davranış ve çalışma yeteneklerini kaybetmiş bir kişinin yeniden fonksiyonel yeteneklerini tıbbi, psikolojik, ekonomik, sosyal ve mesleki yönden en yüksek seviyeye kadar yükseltilmesini ve bu durumdaki hastanın yeniden yaşama adaptasyonunu sağlamasını amaçlayan çok amaçlı tedavi ve koordine tedbirlere yönelik çalışmalardır.

• Engelliye, kendine yeterli olması, toplumla kaynaşması, insan haysiyetine yaraşır hayat şartlarına sahip olması konusunda kendisine imkânlar sağlamak.
• Engellinin kendine karşı olan güvenin sağlanmasına, engeli ile birlikte yaşamasına, toplumun sosyal ve ekonomik hayatına katılmasına yardımcı olmak.
• Tıbbi yardımlar yapmak, mesleki eğitim ve işe yerleştirme bakımından, engellilerin engelleri sebebiyle uğradıkları eşitsizliği düzeltmek, fırsat eşitliği çerçevesinde kendilerine uygun çalışma ortamını hazırlamak.

Rehabilitasyon hizmetleri tıbbi, mesleki ve sosyal olmak üzere üç çeşittir ve rehabilitasyon süreci içinde safhalar hâlinde engelliye uygulanır.

1. Sağlık Bakanlığına bağlı hastanelerin Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon servislerinde,
2. Sağlık Bakanlığı’na bağlı rehabilitasyon merkezlerinde,
3. Üniversite hastaneleri ve özel hastanelerde
4. Özel ve resmî rehabilitasyon merkezlerinde verilmektedir.

Tıbbi rehabilitasyon, tıbbi bakım ve tedavi süresince kişinin fonksiyonel ve psikolojik yeteneklerini geliştirmeyi ve onu aktif hayata yönlendirmeyi amaçlar.

Toplam rehabilitasyon sürecini zora sokabilen ekonomik ve sosyal yükümlülükleri azaltmak; engelli bireyin ailesinin, toplumun ve mesleğinin taleplerinin engelli bireye göre ayarlanmasına yardımcı olmak yoluyla topluma katılımını amaçlayan rehabilitasyon sürecinin bir parçasıdır.

Toplum temelli rehabilitasyon, engelli bireylerin, ailelerinin ve çevrelerinin yararlanabilecekleri kaynaklar oluşturmayı ve toplum düzeyinde önlemler almayı içeren bir süreçtir.

Aile hayatına ve daha geniş sosyal bir çevreye engelli bireylerin uyumunu sağlamak; engelli bireylere yönelik olarak bazı teknik modifikasyonların organizasyonunu sağlamak; tıbbi rehabilitasyon sürecinde, engelli bireylerin hastanede bulundukları süre içinde çeşitli hizmetlerden faydalanmalarını sağlamak; engelli bireyleri aile yaşamına hazırlama ve bu bireylerin işten-eve evden-işe ulaşım olanaklarını organize etmektir.

Mesleki rehabilitasyon, fiziksel ya da zihinsel engeli olan kişilerin yararlı bir iş yapabilmeleri, kendi kendilerine daha yeterli olmaları ve parasal yardıma daha az ihtiyaç duymaları amacıyla eğitilmeleridir.

Engellilere yönelik mesleki rehabilitasyon hizmetleri Türkiye İş Kurumu ve Millî Eğitim Bakanlığı tarafından sunulmaktadır.

Toplumsal bütünleşme, bireyin hangi statüde olduğuna bakılmaksızın bütün sosyal gruplarla sosyal hayatın temel alanlarında birlikte, iç içe yaşamalarını ifade eder.

İnsan hakları komitesinin ayrımcılık tanımı, özellikle ırk, renk, cinsiyet dil, din, siyasal veya başka görüşler, ulusal veya siyasal köken, servet, doğum veya başka her tür durum temeline dayanan ve insan haklarının ve temel özgürlüklerinin tümünün herkes için eşitlik koşulları içinde tanınmasını, yararlanılmasını veya kullanılmasını tehlikeye sokan veya ortadan kaldırma sonucu doğuran ve amacı taşıyan her türlü farklılık dışlama, kısıtlama veya yeğlemeyi kapsamalıdır.

Sosyal dışlanma kavramı, toplumla bütünleşme sağlayacak ekonomik ve sosyal birtakım haklardan ve kaynaklardan yoksun olmak anlamına gelmektedir.

Engelli bireylerin kamu sektöründe istihdam edilebilmeleri için engelli memur seçme sınavına katılmaları ve sağlık kurulundan alacakları en az % 40 oranında engelli olduklarını belgeleyen bir rapora sahip olmaları gerekmektedir.

Damgalama, bazı birey ve gruplara karşı toplumun tavır alması, onları toplumdan dışlamasına kadar giden davranışlar bütünüdür. Damgalama veya yaftalama (stigmatizasyon) bir kişinin belli bir sağlık sorunu nedeniyle toplumun geneli tarafından dışlanmasını, ötelenmesini veya yokmuş gibi davranılmasını ifade eder.

Anksiyeteye bağlı sıkıntılar ve depresyon şikayetleri altında yer alana sorunlardır.  

• Zihinsel engellilerin bakıcı, anne-baba, eğitmen veya öğretmenlerinin, bireyin seksüel davranış bozukluğu içinde olduğuna hükmetmeleri
• Cinsel istismar
• Kısırlaştırma
• Cinsel ve sosyal eğitim isteği
• Evlilik sorunlar
• Gebelik bakımı ve doğum yardımı
• Gebelik sonlandırılması
• Ailevi sorunlar

Engelli çocukta problem sayılabilecek bir cinsel davranış varsa gizlemek, görmezden gelmek yerine profesyonel yardıma başvurmak, tedbirler almak gereklidir. Cinsel eğitimin problemleri önleyebileceği, azaltabileceği, çözümlere yardımcı olabileceği unutulmamalıdır.