İş Sağlığı ve Güvenliği Ara 4. Deneme Sınavı

Yapay aydınlatma yapılan durumlarda da, yapılan aydınlatmanın görmeyi kolaylaştırmasına, rahat görme koşullarının yaratılmasına, bakımının kolay olmasına ve sağlam ve kullanışlı aydınlatma elemanları seçilmesine dikkat edilmelidir. Doğru cevap D'dir.

A ve C seçeneklerinde verilenler makinelerin yol açtığı kazalar arasında iken, B ve E seçeneklerinde verilenler çevresel faktörlerin yol açtığı kazalar arasında sıralanabilir. Doğru cevap D seçeneğidir.

İş kazalarının önlenmesinde devletin üzerine düşen görevler öncelikle iş sağlığı ve güvenliği konularında yol gösterici olmak, mevzuatı düzenlemek, denetim yapmak ve kurallara uymayanlara yaptırım uygulamaktır.

1950 yılından beri ILO ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) iş sağlığı konusunda ortak bir tanımı paylaşmaktadır. ILO ve WHO İş Sağlığı Ortak Komitesi 1950 yılında yaptığı ilk toplantısında iş sağlığı alanındaki hedefi belirlemiştir. 1995 yılında tanım gözden geçirilmiştir. Buna göre, “iş sağlığı, hangi işi yaparlarsa yapsınlar bütün çalışanların fiziksel, ruhsal ve sosyal refahlarının mümkün olan en yüksek düzeye çıkarılmasını ve burada tutulmasını; çalışma koşullarından kaynaklanan sağlık sorunlarının önlenmesini; işçilerin işleriyle ilgili olup sağlığa zararlı risklerden korunmalarını; işçilerin fiziksel ve biyolojik kapasitelerine uygun mesleki ortamlarda çalıştırılmalarını; özetle işin insana, insanın da işine uygun getirilmesini hedeflemektedir” (Encyclopaedia, 1998, s.16.19; Alli, 2001, s.26).

Doğru cevap C‘dir.

Çalışma ortamından bulaşan mesleki hastalıklarının başlıcaları tetanoz, parazitler ve mantar hastalıklarıdır.

Mutlak nem, birim hacimdeki nem miktarıdır. Bağıl nem, havadaki nem miktarının o havanın alabileceği maksimum neme olan oranıdır. Spesifik nem ise bir gazda bulunan su buharı ağırlığının gaz ağırlığına olan oranıdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Bundan böyle iş sağlığı ve güvenliği alanındaki temel kanun olan 6331 sayılı İSGK ise m.4’de, işverenin genel olarak yükümlülüklerine değinildikten sonra bunları ayrıntılı olarak düzenlenmektedir. Bunlar ana gruplar halinde incelenecektir.
İşverenin Yükümlülükleri
• Risk değerlemesi ve risklerden korunmanın sağlanması (m.5, 6, 10, 11, 12),
• İş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gereken nitelik ve sayıda uzman, hekim ve diğer personelin sağlanması ve istihdamı,
• İlk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma, yangınla mücadele konusunda ön hazırlıklar, acil durum planları gibi gerekli düzenlemeleri yapmak (m.11),
• Ciddi, yakın ve önlenemeyen tehlike ihtimallerine karşı gereken tahliye hazırlıklarını önceden yapmak, bu gibi durumlarda amirine haber veremeyen çalışanların duruma müdahale edebilmeleri için insiyatif tanımak (m.12),
• İş kazaları ve meslek hastalıklarının kayıtlarını tutmak, raporlarını hazırlamak ve bunları gereken yerlere bildirmek (m.14),
• Çalışanların sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlamak (m.15),
• Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konusunda bilgilendirilmelerini ve yeterli düzeyde eğitilmelerini sağlamak (m.16, 17),

• Çalışanların görüşlerini almak, katılımlarını sağlamak ve çalışan temsilcisi görevlendirmek (m.18, 20),
• İş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturmak ve bu kurulun kararlarını uygulamak (m.22),
• Aynı çalışma alanında birden fazla işverenin faaliyet gösterdiği hallerde diğer işverenlerle iş sağlığı ve güvenliği konusunda koordinasyon sağlayacak şekilde çalışmak,
• Yetkili bakanlık iş müfettişleri tarafından yapılan teftiş, inceleme, ölçüm, araştırma, numune alma çalışmaları esnasında ilgililere yardımcı olmak (m.26/k),
• Büyük endüstriyel kaza oluşabilecek işyerleri için işyerlerinin büyüklüğüne göre işletmeye başlanmadan önce büyük kaza önleme politika belgesi veya güvenlik raporu hazırlamak (m.29),
• İşveren, işin durdurulması nedeniyle işsiz kalan çalışanlara ücretlerini ödemekle veya ücretlerinde bir düşüklük olmadan meslek veya durumlarına göre başka bir iş vermekle yükümlüdür (m.25/6).

Sorumluluk hukukunda kusur, “hukuka aykırı sonucu istemek (kast) veya hukuka aykırı sonucu istememekle beraber onu önlemek için aynı şartlar altındaki normal ve tedbirli bir kimseden beklenen davranışı göstermemektir (ihmal)”.

Hayvanlardan insanlara geçen mesleki hastalıkların başlıcaları şarbon, bru­sella, domuz yılancığı, kuduz ve veremdir. Virütik mesleki enfeksiyon hastalıklarının en önemlileri viral hepatitler ve AIDS’dir. Çalışma ortamından bulaşan mesleki hastalıklarının başlıcaları ise tetanoz, pa­razitler ve mantar hastalıklarıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kaza olayı ile sigortalının uğradığı zarar arasında illiyet bağının bulunması

Çalışanların Sağlık Gözetiminin Sağlanması
• Çalışanlar işe girişlerinde, iş değişikliklerinde, iş kazası ve meslek hastalığı veya meslek hastalığı dışındaki sağlık nedenleriyle tekrarlanan işten uzaklaşmalarından sonra işe dönüşlerinde talepte bulunmaları halinde sağlık gözetimine tabi tutulurlar.
• İşin devamı süresince çalışanın ve işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre AÇSHB tarafından belirlenen düzenli aralıklarla sağlık kontrolü yapılır.

• Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacaklar, yapılacak işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamazlar.
• İSGK’da öngörülen sağlık raporlarının, işyeri sağlık ve güvenlik biriminde veya hizmet alınan ortak sağlık ve güvenlik biriminde görevli olan işyeri hekiminden alınması gerekir.
• Sağlık gözetimi ve kontrolleri ile ilgili maliyet işveren tarafından karşılanır. Çalışanlara yansıtılamaz.
• Çalışanın özel hayatı ve itibarının korunması açısından sağlık muayenesi yapılan çalışanın sağlık bilgileri gizli tutulur (m.15).

Kişilerin, fiziksel ve psikolojik özelliklerini göz önünde bulundurarak işin kişilere, kişilerin işe uyumu için gerekli şartları ortaya koyan çok disiplinli bir bilim dalına ERGONOMİ denir

İş sağlığı ve güvenliği alanında bilimsel anlamdaki ilk gelişmeler İtalya’da ortayaçıkmakla birlikte konunun gelişimi İngiltere’de olmuştur . 18.yüzyılın ikinci yarısında İngiltere’de yaşanan Sanayi Devrimi ile üretimin niteliğideğişmiştir. Küçük zanaat mahiyetinde atölyelerde, elle yapılan üretimin yeriniyeni teknik buluşlara bağlı olarak makinelerle yapılan kitle üretim, seri üretim
almıştır. Üretim tekniklerinde meydana gelen gelişmeler sonucunda işverene bağımlı ve ücret karşılığında çalışan işçi sınıfı fabrikalarda yeni risklerle karşılaşmışlardır. 

İşverenlerin karşılaşabilecekleri ve parasal olarak ölçülebilen doğrudan maliyetler
şunlardır: İşverenlerin SGK’ya ödedikleri iş kazaları ve meslek hastalıkları primi ile
karşılanan tıbbi müdahale ve hastane masrafları, ilaç bedelleri ile işçiye ödenen geçici işgöremezlik ödeneği ve sürekli işgöremezlik gelirleri ile ailesine ödenen ölüm gelirleri, Mahkeme masrafları, İşçiye veya ailesine, yakınlarına ödenen tazminatlardır. Diğer şıklarda dolaylı maliyetler söz konusur. Doğru cevap D'dir.

Türkiye'de iş güvenliği ve iş sağlığı yönünden uygulamalarda karşılaşılan sorunların başlıcaları;  İşyerlerinin yapısından kaynaklanan sorunlar, Yasal düzenlemelerden kaynaklanan sorunlar, Eğitim ve istatistiki verilerden kaynaklanan sorunlar ve koordinasyon yetersizliği ve kazalardan sonra ortaya çıkan sorunlardır. İyi bir eğitim ve iyi bir örgütlenme olmadığından eğitim ve örgütlenme ile ilgili sorunlar bulunmaktadır. Bu nedenle Cevap "E" şıkkı olmaktadır.

Akdi (sözleşmeden doğan) sorumluluğun dört koşullu vardır. Birincisi, taraflar arasında bir borç ilişkisinin yani sözleşmenin olmasıdır. Akdi borcun mevcudiyetinin ispatı, alacaklıya aittir. İkinci koşul, borcun ifa edilmemiş olmasıdır. Yani sözleşmenin yüklediği borcun yerine getirilmemiş olmasıdır. Üçüncüsü, borçlunun sözleşme ile üstlendiği borcunu gereği gibi ifa etmemiş olmasıdır. Bu durumda borçlu, kusurlu kabul edilir. Dördüncü koşul ise alacaklının bu durumlardan ötürü zarara uğramış olmasıdır. Doğru cevap C'dir.

Risk değerlendirmesi çerçevesinde birinci aşamada, iş yeri ile ilgili bilgi toplanmalıdır. Bunlar iş yerinde çalışan işçilerin ve iş ekipmanlarının özellikleri, iş yerindeki tehlikelerin potansiyel sonuçları, tanımlanmış olan tehlikeli davranışlar, alınmış olan tedbirler gibi bilgiler olabilir.
• İkinci aşamada, tehlikeler belirlenmelidir. Genel kontrol listesinden “Evet”, “Hayır” işaretlenerek tehlikenin var olup olmadığı tespit edilmelidir.
• Üçüncü aşamada, tehlikeden kaynaklanan riskler belirlenmelidir. Tehlikeyi meydana gelme ihtimalini göz önünde bulundurarak düşük, orta düzey ve yüksek şeklinde sınıflandırarak, tehlikenin sonuçlarının şiddetini ise hafif, orta ve büyük şeklinde sınıflandırarak değerlendirme yapılmalıdır. 
• Dördüncü aşamada, söz konusu tehlikeden kaynaklanan riskin ortadan kaldırılması ya da azaltılmasına yönelik faaliyetlerin planlanması bulunmaktadır.
• Beşinci aşamada ise “Risk Değerlendirme Formu” kullanılarak risk değerlendirmesinin belgelendirilmesi gerekmektedir.

3 Temmuz 2005 tarih ve 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda, belediyelere denetleme yükümlülüğü getirilmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.