Eleştiri Kuramları Ara 8. Deneme Sınavı

Platon, bir düşünür olarak her şeyin göreceli olduğuna inanan Sofistlerin aksine, değişmeyen, insandan bağımsız, yetkin bir gerçekliğin olduğuna inanıyordu. Duyularımızla kavradığımız ve değişkenlikleri karşısında şaşırdığımız dünyanın yanında duyularla değil düşüncemizle kavrayabileceğimiz değişmez bir biçimler dünyası vardır. Asıl olan, biçimler dünyasıdır. Duyularımızla kavradığımız çevremizdeki dünya, yıldızlar, dağlar, denizler, ağaçlar, insanlar, kendilerine ait olan biçimlerin birer kopyası, birer taklididir (mimesis). Durmadan değişen duyularımızdan gelen bilgiler gerçek bilgi değildir, gerçek bilgi, değişmeyen hep aynı kalan “İdea”ların bilgisidir.

Zevk: Bir eseri güzel ya da kötü olarak değerlendirebilme yeteneğidir. Zevk, kendiliğinden, doğuştan var olan bir yetenek değildir. Eleştirmenlerin genel kanısına göre zevk, sağlam bir yargılama yeteneğine, gelişmiş bir duyarlılığa ve yeterli bir hayal gücüne dayanmak zorundadır. İnsanlar tabiî olarak bir zevk duygusuna sahiptir, ancak bu zevk eğitim aracılığıyla incelir. Estetik duygular eğitimle gelişebilen duygulardır. Bu duygularının gelişmesi için klasik yazarların, değerli eleştiri yazılarının okunması ve bir estetik kültürü gerekir. Doğru yanıt A'dır.

Fransız eleştirmen Richard da benzer biçimde yaratıcı bilinci ve yazınsal yaratının nasıl doğduğunu anlamaya çalışır. Ancak, bunu yaparken “düşünce”den çok, duyulardan, algılardan yola çıkar.

Poulet en çok “zaman” ve “uzam”la ilgilenmiştir. Bu amaçla Molière, Proust, Şaubert, Montaigne, René Char, Baudelaire gibi yazar ve şairlerde zamansallık ve edebî bilinç üzerine eğilmiştir. İnsan Zamanı Üzerine incelemeler başlığıyla, dört ciltlik yapıtını 1949-1968 yılları arasında yayınlanmıştır.

XVII. yy. İngiliz eleştirmenlerinden Thomas Rymer edebiyatın gerçeklere uygun olması gerektiğini savunmaktaydı.

Sanat ve edebiyat üzerine yazılmış ilk önemli ve sistemli eser Aristoteles’in Poetika’sıdır. Aristoteles Lycée’de verdiği derslerin notlarından oluşan bu kitabında edebiyat ve eleştiri biliminin temellerini atmıştır.

Eleştiri tarihi boyunca edebî eserler, genel bir bakışla değerlendirildiğinde beş değişik estetik
anlayışına göre yorumlanmıştır. Bunlar, nesnel estetik, pozitif estetik, negatif estetik, öznel estetik ve doğrulama estetiğidir. Doğru yanıt E'dir.

Eleştiri öznel ve /ya da nesnel (zlenimci, ruhçözümsel, tarihsel, toplum bilimsel, izlekçi... eleştiriler) özellikleri olan bir işlemdir.

Düzenleyiş, sunulacak bildirinin yapısını, tutarlılığını ve düzenlenişini inceler. Ekonomik bir işlevi vardır. Düzenleyişin işlevi kabul edilebilir bir neden açıklamak, yazanın / konuşanın bakış açısını konuyla uygun hale getirmektir.

Aristo bu ayırımıyla -sırasıyla- realist, hayalci ve idealist edebiyat akımlarının ilkelerini de ortaya koymuş olur. Birinci ilke realist, ikinci ilke hayalci, üçüncü ilke idealist akımların genel niteliğini ifade eder. Özetlenecek olursa sanatta taklit üç farklı şekilde karşımıza çıkar: 1) Sanat görünüş dünyasını yansıtır. 2) Sanat geneli yansıtır. 3) Sanat ideali yansıtır.

Çağdaş dilbilim kuramları sözbilim betilerini dört düzeyde ele alır:

• Sözcük Düzeyi,
• Dizim Düzeyi,
• Tümcecik Düzeyi,
• Metin Düzeyi.

Doğru yanıt D'dir.

George Poulet’e göre en çok “zaman” ve “uzam”la ilgilenmiştir Ona göre, zaman kavramında “süre” değil, “an”lar önemlidir: sevinç, kızgınlık, öfke, intikam arzusu gibi duygu durumları hep kısacık anlarda gerçekleşir. Geçmiş ve şimdi bu anlara sığar.Zaman kavramı yaratıcı ve özgün imgelerle somutlaşır.