Devlet Bütçesi Ara 18. Deneme Sınavı

A, B, C ve D seçeneklerindeki ifadeler bütçe için söylenebilir. Fakat E seçeneğindeki ifade doğru değildir. Bütçe, kaynakların sınırlı olması ve ihtiyaçların sonsuz olması nedeniyle alternatif hizmetler arasında tercih yapma mekanizmasıdır. Doğru cevap E'dir.

Sıfır esaslı bütçeleme sistemi, kamu kurumlarının her yıl en azından bir önceki yılın ödeneği kadar ödeneği hak kazandığı varsayımını ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır. Bunun yerine kamu kurumlarının hiçbir ödeneğe sahip olmadığı ve gerekli olan ödeneğin hepsinin gerekçesinin her yıl açıklanmasını zorunlu kılar. Bu nedenle bütçe ödenekleri üzerindeki tartışmalar, ödenek artışları/azalışları hakkın da değil, bütçenin tümü üzerinde yapılmaktadır. Genellikle diğer bütçeleme sistemlerinde görülen “artırımcılık” özelliğini ortadan
kaldırmayı amaçlamaktadır. Bu nedenle cevap A'dır.

Kısaca önceden izin alma ilkesi, belli bir döneme (mali yıla) ait harcama yapma ve gelir toplama yetkisinin, yasama organınca o mali yıl başlamadan önce bir bütçe yasası ile yürütme organına verilmesi, önceden izin alma ilkesi olarak adlandırılır. Bu nedenle doğru yanıt E'dir. 

Performans bütçeleme sistemi kamu kurumlarının faaliyet performansları ile bunları başarma dereceleri üzerine yoğunlaşmaktadır. Fakat bu uygulama, klasik bütçede olduğu gibi kullanılan kaynaklar üzerinde yoğunlaşmaz. Performans bütçele me, mali yıl içinde ölçülebilir faaliyetlerin maliyetlerini tahmin etmeye çalışır. Kaynak kullanma sürecinin ikinci aşaması olan satın alınan girdilerle belirli faaliyet ve işleri yapma üzerinde yoğunlaşır. Doğru cevap A'dır.

Büyük Özgürlük Şartı

Ekonomik istikrar ve  kaynak tahsisinde etkinlik bütçenin çağdaşişlevlerindendir. Bütçenin diğer bir çağdaş işlevi ise mutlak gelir eşitliği değil gelir dağılımında adaleti sağlama işlevidir.

Haklar Bildirgesi: İngiltere’de monarşi üzerindeki gücü ele geçiren Parlamento’nun ilan ettiği belirli anayasal ve medeni hakların ana hatlarıyla belirtildiği yasal belge.

Şekli ilkeler, statik bütçe ilkeleri arasında yer almaktadır.

Zamanla devlet faaliyetlerinin artışına bağlı
olarak masrafların çoğalması ancak kralın kişisel
gelirlerinin sabit kalması, vergiye başvurulmasını
sıklaştırdı. İngiliz kralları, toprak sahiplerini borç
ve hediye vermeye zorlayarak, adalet satarak (hukuki
davalara karar vermek için rüşvet alarak veya
mülklerine el koymak için insanları yargılayarak)
ve tebaalarına danışmadan yeni vergiler getirerek
diğer olağan dışı gelirlerini artırdılar. Yeni gelir uygulamalarına
itiraz eden tebaalarına karşı zor kullandılar.
Ülke içerisindeki karışıklıklar, Kraliyeti
dış tehditlere karşı da savunmasız hale getirdi. Bu
gelişmeler, 15.06.1215 tarihinde Runnymede’de
kilise ve halk tarafından desteklenen bir grup baronla
bir araya gelen Kral John’u, Büyük Özgürlük
Şartı (Magna Carta Libertatum) adı verilen,
tarihe ilk demokrasi metni ve anayasal belge olarak
geçen şartı imzalamaya mecbur bırakmıştır. Bu belge
ile bütçe hakkının temelini oluşturan vergileme
hakkı bir tür meşruti güvenceye kavuşturulmuş
bulunmaktaydı.

Ekonomiler zaman zaman depresyonist baskılar altında, başka zamanlarda ise enflasyonist etkiler altında kalmaktadır. Bu ve buna benzer ekonomik sorunları devletlerin bütçeleri aracılığıyla çözmeye çalışması gerekmektedir. Ekonomik istikrarı sağlama kavramı tam istihdamı sağlanmayı, Fiyat istikrarını sağlanmayı, ödemeler dengesini sağlanmayı ve ekonomik kalkınmayı sağlamayı kapsamaktadır. Ekonomilerde eksik istihdam koşulları geçerli olabilmektedir. Günümüzde, özellikle işgücü piyasasında işsizliğin yaygın bir sorun olarak tüm ülkelerde yaşandığı görülmektedir. İşsizlik sorunun
piyasa ekonomileri tarafından çözümlenememesi hâlinde kamu kesiminin yine devlet bütçesi ile işsizlikle mücadele etmesi gereği ortaya çıkmaktadır. Dış ödemeler dengesinin önemli bir kısmını oluşturan dış ticaret açığı ele alınırsa ithalatla ihracat arasındaki açığın kapatılabilmesi için devlet müdahalesi kaçınılmaz olabilmektedir. Kalkınmayı sağlama veya sürdürülebilir ve istikrarlı bir büyüme için yine devlet bütçelerine görev yüklenmektedir. Bütün bunlar devletin bütçe  ile ekonomik istikrarı sağlama işlevlerinin araçlarından biridir.

Ekonomik istikrarı sağlama kavramı tam istihdamı sağlanmayı, Fiyat istikrarını sağlanmayı, ödemeler dengesini sağlanmayı ve ekonomik kalkınmayı sağlamayı kapsamaktadır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Bütçe kavramıyla ilgili olarak farklı tanımlar mevcuttur.  Türk Dil Kurumuna göre, bütçe: “Devlet ve öteki kuruluş veya toplulukların belirli bir dönem içindeki gelir ve giderlerinin oranlama niceliklerini önceden belirleyen, onaylayan ve bu işlemlerin yapılmasına izin veren kanun veya karar olarak” tanımlanmıştır. A seçeneğindeki tanım Allen Schick tarafından, B seçeneğindeki tanım Edgar Allis tarafından, C seçeneğindeki tanım Rene Stourm tarafından, E seçeneğindeki tanım Dünya Bankası tarafından yapılmıştır.

Bütçe kavramı, çantanın kendisinden ziyade çantanın içeriğindeki maliye dokümanlarını ifade etmek için kullanılmaya başlandı. 1800 yılından itibaren bu kullanım İngiltere’de genel olarak kabul edildi. İzleyen yıllarda bu kavram Türkiye de dâhil olmak üzere pek çok ülke tarafından benimsendi.

Torba bütçeleme tekniğinin belirli üstünlükleri vardır. Birinci olarak torba bütçelerin hazırlaması
kolaydır ve hazırlıklar için geçecek zaman ve katlanılacak maliyetler çok düşüktür.

Magna Carta ile bütçe hakkının temeli oluşmuş, vergileme hakkı meşru bir güvenceye kavuşmuştur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bütçe hakkının tarihte ilk defa kazanıldığı ülke olan Birleşik Krallık ayni zamanda ve dolayısıyla modern bütçelemenin temellerinin atıldığı ve geliştiği ülkedir.

Çünkü bütçenin tanımında yer alan gelir ve giderlerin uygulanmasına önceden izin veren bir belge olması sonucunda, verilen bu iznin de nasıl
kullanıldığının denetlenmesini gerektirmektedir. Bir başka deyişle parlamento hükümete vermiş olduğu uygulama iznini en azından mali yılsonunda denetlemek isteyecektir. Bu denetim siyasi denetim olarak adlandırılmaktadır.
Bilindiği gibi devlet bütçeleri ülke ekonomilerinde oldukça önemli büyüklüklere sahiptir. Çeşitli ülkelerde GSMH’nin yaklaşık %20’si ile %60’ı arasında paya sahiptir. Bu kadar büyük bir paranın harcanmasının ve paranın toplanmasının mali yıl içerisinde denetimin yapılması gereklidir. Bu denetim aynı zamanda görevini yapan ve yapmayan kamu görevlilerini belirlemek için de kullanılmaktadır. İdarenin kendi kendini denetlemesi anlamında yönetsel veya idari denetim olarak adlandırılmaktadır.

Sıfır esaslı bütçeleme, artırımcılık özelliğini ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır. doğru cevap D'dir.

Sıfır esaslı bütçelemenin üstün yanları olarak şunlar söylenebilir: Sıfır esaslı bütçeleme sistemi, klasik bütçelemede olmayan, iş yükü, performans ölçüleri gibi yöneticilerin kullandığı verileri üretmesi açısından bir avantaja sahiptir. İkinci olarak kamu kurumunun içindeki önceliklerin gözden geçirilmesine yardımcı olmaktadır. Üçüncü üstünlük olarak bütçe hazırlıklarının, aşağıdan yukarıya doğru olması, bütçe kararlarının daha iyi alınmasına yardımcı olabilmesi söylenebilir. Son olarak alternatif kaynaklarla yapılabilecek işleri ortaya koyması nedeniyle kaynak tasarrufu sağlayabilmektedir.

Klasik Bütçe: Örgüt bütçesi de denilen bu bütçe sisteminde her bir harcamacı kuruluşun bütçesi bölümlere ve maddelere ayrılmakta; harcama kalemlerinin tahmini tutarlarını belirten maddelerin toplamı bölümleri; bölümlerin toplamı ise kuruluşun bir yıllık gider tahminlerini vermektedir.