Çalışma Sosyolojisi Ara 15. Deneme Sınavı

Thompson’a göre, kullanılan temel teknoloji örgüt yapısını belirleyen önemli bir unsurdur. Amaçların gerçekleşmesinde işlerin parçalara ayrılması ve sonucunda bütünleştirilmesi zorunludur. Bu Çözümleyici-Bağlı ve Yoğun temel teknoloji sınıflaması ile gerçekleşmektedir.

Weber “mülkiyet” ve “mülksüzlük”ün bütün sınıf konumlarının temel kategorisi olduğu sonucuna varır. Marx mülkiyeti sermaye veya bir üretim aracı olarak tanımlarken Weber, mülkiyeti zenginlik ve ekonomik güç olarak tanımlamaktadır. Weber, mülkiyet ve mülksüzlük temelinde yaptı¤ı sınıflamayı pozitif ayrıcalıklı ve negatif ayrıcalıklı sınıflar şeklinde alt kategorilere ayırır. Bunlara bir de orta sınıfı ekler. Orta sınıfı; köylüler, memurlar, zanaatkârlar, serbest meslek sahipleri vb. oluşturur.

Çalışma sosyolojisi; erken dönem, ara dönem ve son dönem olmak üzere üç evrede iktisat sosyolojisinin bir alt kolu olarak değerlendirilmeye başlanmıştır.

Yeni iktisat sosyolojisinin, çalışma sosyolojisini de kapsayan günümüz eğilimlerinin genelde üç ana konu etrafında değerlendirildiği düşünülür; ağ teorisi, kültürel sosyoloji ve örgüt teorisi.

Weber, endüstrileşme sürecinde çalışma yaşamında da büyük önem taşıyan rasyonelleşme kavramına vurgu yapar. Weber, çalışma yaşamının şekillenmesinde, yeni işadamı ve çalışan tipinin oluşmasında “Püritan etik” tezini öne çıkarır.

Yatay iş bölümü, zaman standartları, tek amaçlı makineler, bant üretimi Fordist üretim özelliklerindendir.

Globalleşme sürecinde ulusal sınırlar aşınmaya başlamakta ve küresel etkileşim artmaktadır. Bu durumun bir yansıması olarak globalleşme sürecinde çalışma yaşamında çok uluslu şirketlerin oldukça yaygınlaşmaya başladığı görülür. Çok uluslu şirketler faaliyetlerinin bir bölümünü birden fazla ülkede gerçekleştirmektedirler. Globalleşme sürecinde çalışma yaşamında esneklik uygulamalarının giderek genişlediği görülür. Sadece ulusal değil, global boyutta birbirinden çok farklı ülkelerdeki iş gücünden bu süreçte çalışma hayatında yararlanmak mümkündür. Globalleşme süreci, çalışma yaşamında yerel sınırların aşılıp, farklı ülkelerdeki şirketlerin ortak iş yapmasını da yaygınlaştırır. Bunun yanında globalleşme sürecinde işletmelerin üretimlerinin ya da faaliyetlerinin bir bölümünü bağlı bulundukları merkez dışında gerçekleştirdikleri görülür.

Çalışma sosyolojisi dönemler itibarıyla çalışma kültüründe yaşanan dönüşümleri derinlemesine ele alır. Tarihî süreçte çalışma kültürünün dönüşümü birbirinden farklı üç dönem merkezinde incelenebilir. Tarım toplumunda çalışma, bir disiplin kazanamamış, dağınık, koordinasyonsuz, bütünlük ve süreklilikten uzak bir özellik göstermiştir. Çalışma kültürünün önem kazanması ise endüstrileşme sürecinde gerçekleşecek ve çalışma toplumsal yaşamın merkezine oturacaktır. Çalışma disiplini oluşacak, yaşamını çalışarak kazanan bir sınıf olan işçi sınıfı ortaya çıkacak, kazanç hırsı ve sermaye birikimini meşru gören yeni bir işadamı zihniyeti oluşacaktır. 1970’li yıllarda ise endüstri sonrası toplum öne çıkmaya başlayacak, gelişen ve yaygınlaşan teknoloji çalışma yaşamını değiştirecek, bilgi işçisi öne çıkacak, çalışma süreleri kısalacak, boş zaman artacak, disiplinli bir çalışmanın yanında boş zaman, tüketim, yaşam kalitesi, kendini gerçekleştirmeyi de öne çıkaran yeni bir kişilik yapısı ortaya çıkacaktır. Doğru cevap B'dir. Doğru cevap B'dir. 

Marx toplumun yapısını, onu oluşturan sınıfların ilişkisiyle açıklamış ve bunlar arasındaki mücadeleyi de toplumun değişim motoru olarak tanımlamıştır.

I, III ve IV Weber’e ait görüşlerdir. II Durkheim‘a ve V Marx’a ait görüşlerdir.

Post-Fordist üretimin, Fordist üretimden en temel farklılığı, iş gücünün üretim süreci içerisindeki rolünde ve iş gücünün örgütlenmesinde görülmektedir. Fordizmin niteliksiz veya yarı nitelikli iş gücü Post-Fordizm’de yerini nitelikli iş gücüne bırakmıştır. Fordist kitle üretimi, büyük ölçekli üretimin gerçekleştirildiği bir yöntemdir. Post-Fordizm ise tam aksine, tüketici beklentilerine dayalı, düşük miktarlarda gerçekleştirilen üretimi ifade eden bir kavramdır. Post-Fordist üretimin özelliklerine kısaca bakacak olursak bunlar arasında ürün farklılaşması, modül üretim, esnek makineler, vasıflı çalışanlar, montaj hattından bağımsızlık, zaman egemenliği ve dikey iş entegrasyonu sayılabilir. Doğru cevap A'dır.

Kuram: Doğrulanmış hipotezlerdir. Kuram, bilgi edinme sürecinde ortaya atılan, geçerlilik ve güvenilirliği bilimsel yöntemlerle saptanmış olan, iç tutarlılığı bulunan bilgiler, açıklamalar bütünüdür (Büyüköztürk vd., 2011: 10).