Çalışma Psikolojisi Final 12. Deneme Sınavı

Yanıt Açıklaması:

Toplu pazarlık işçi ve işveren tarafları arasında ortaya çıkan menfaat çatışmasını çözmeye yönelik bir sorun çözme aracı niteliğindedir. Bu anlamda, toplu pazarlık çerçevesi genellikle yasa ile düzenlenen ve tarafların “iyi niyetle” pazarlık etmeleri ilkesine dayalı bir süreçtir.

Yanıt Açıklaması:

İşyerinde eğitim yöntemleri arasında iş üzerinde öğrenme, giriş eğitimi, iş yönergesi eğitimi, iş rotasyonu ve çıraklık eğitimi yer almaktadır. İş yönergesi yöntemi, çalışanlara “anlat, göster, yap, gözden geçir” şeklinde yönergeler vererek bir konunun verilmesi eğitimidir.

Yanıt Açıklaması:

Sosyal öğrenme (Bandura, 1977), kişinin önce bir başka kişinin davranışını gözlemlemesi, daha sonra o davranışı kendisinin yapması anlamına gelir. Burada kişi, hedef davranışı gözlemlerken, izlediği kişiyi kendisine model olarak almaktadır, Daha sonra da gözlemleyip model aldığı davranışı taklit etmektedir.

Yanıt Açıklaması:

Çalışanı işin monotonluğundan kurtarmanın birkaç yolu vardır. Örneğin; işin kapsamı genişletilerek iş olduğundan daha karmaşık bir yapıya sokulabilir ya da iş, çalışan açısından daha ufuk açan bir yapıya kavuşturulabilir. Monotonluğu ortadan kaldırmak için yönetim, iş programını değiştirmeyi bir yöntem olarak kullanabilir. Yine yönetim, işin yapıldığı fiziksel çevreyi gürültüden arındırarak ışıklandırmayı ve fiziksel ortamı düzenleyerek işin tekdüzeliğini giderme ve monotonluğun yaratacağı olumsuz etkileri azaltma yoluna gidebilir. Ayrıca çalışanların işin durdurulduğu molalarda birbirleriyle sohbet etmeleri, çalışanlarda belli bir hareketlilik yaratarak işin monotonluğunun yarattığı olumsuz etkileri azaltabilir Fakat yıllık izin planlamasına izin verme monotonluğu ortadan kaldıran bir uygulama değildir.

Yanıt Açıklaması:

Vroom’un Beklenti Teorisi, Porter ve Lowler’ın Beklenti Teorisi, Adams’ın Eşitlik Teorisi ve Locke’un Amaç Teorisi süreç teorilerindendir. Yukarıdakilerden yalnızca Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi bir süreç teorisidir. 

Yanıt Açıklaması:

İşsizlik, bireysel açıdan bedensel ve ruhsal sorunlara yol açabilen şu yoksunlukları beraberinde getirmektedir:
- Ekonomik güvencenin ve ihtiyaçların giderilmesini sağlayan gelir kaynağının kaybı
- “Ailenin rızkını sağlayan kişi” rolünün sona ermesi
- Zaman duygusunu ve buna bağlı olarak düzenli yaşam algısını kaybetme
- Bireysel (kariyer) ve sosyal (kabul görme) açıdan mesleki perspektifin yok olma tehlikesi; bunun yerine “sosyal dışlanma” riski ile karşı karşıya kalma
- İş arkadaşlarından ayrılma; işyerindeki sosyal yaşamın uyarılarından yoksunluk ve sosyal çevreyle olan bağların kopması
- Yaşama tutunmanın bir ifadesi ve bir şeyler yapma ihtiyacının tatmin yeri olan işteki meşguliyetin yitirilmesi;
- Topluma yararlı olma, işe yarama duygusunu sağlayan önemli bir olanağın kaybı.

Yanıt Açıklaması:

Anketler; çalışanların öznel değerlendirmelerinin ilk elden edinilmesini sağlar, diğer yöntemlere göre maliyeti daha düşüktür, kısa zamanda çok sayıda çalışana uygulanabilir ve oldukça kısa zamanda hazırlanabilir. Ancak, çalışan bireyin zorlanma şekli ve düzeyi hakkında nesnel verilen elde edilmesini sağlayan iş analizi yöntemi fizyolojik ölçümlerdir.

Yanıt Açıklaması:

Bireye etkide bulunan çalışma koşullarından pozisyon koşulları şunlardır: kalıcı-değişken, teknoloji, ekipman, malzeme, organizasyon, hiyerarşi, işbirliği, iletişim, iş duruşu vb. Sözleşmeler ise genel koşullar grubundandır.

Yanıt Açıklaması:

Aday temini, birlikte çalışılması muhtemel nitelikli kişilerin araştırıldığı ve bunların, örgütteki işlere başvuruda bulunmaları için teşvik edildiği bir süreçtir. Başvuruların incelenmesi, ön görüşme ve başvuru formunun doldurulması ise personel seçim sürecinin aşamalarındandır. Örgütteki açık pozisyonları doldurmak amacıyla gerekli niteliklere ve yeteneklere sahip olan kişilerin belirlenmesi ve seçilmesi süreci aday seçimi olarak adlandırılır.

Yanıt Açıklaması:

Dinlenme molaları ilgili yukarıda verilen şıklardan 'Çalışanların yorgunluk ve can sıkıntısını azaltır.', 'Çalışanlar arasında sosyalleşmeye teşvik eder.', 'Çalışanların yönetim takımının kendilerine değer erdiğini düşünmesine neden olur.' ve 'Çalışanların yönetime daha pozitif yaklaşmasını sağlar.' doğrudur. Ancak, dinlenme molaları 'Nominal çalışma saatlerini artırırken, gerçek çalışma saatlerini kısaltır.' şıkkında belirtilenin aksine nominal çalışma saatlerini azaltırken, gerçek çalışma saatlerini ve dolayısıyla verimi artırır.

Yanıt Açıklaması: Mekik diplomasisinde arabulucu taraflar ile tek tek görüşür. Onlar arasında gidip gelerek iletişim kanalı kurar. Bu durumda sorunun doğru cevabı E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması:

Görüşmecinin rasyonelliği sorunu, araştırmalarda ön planda yer alan bir konudur. Ekonomistlerin ve oyun teorisyenlerinin aksine sosyal psikologlar, genellikle çok sayıda kişinin rasyonel bir görüşmeci olmadığını vurgulamıştır. Araştırmalar görüşmelerde kişilerin sosyal psikologlar tarafından tanımlanmış olan duygusal, algısal, kişisel ve kişiler arası konularla eş zamanlı olarak ilgilendiklerini de ortaya çıkarmıştır (Friedman, 1994: 8-9). Görüleceği gibi, beşerî ilişkiler aşaması biçiminde değerlendirilmesi durumunda toplu görüşmede sübjektif unsurlar önem kazanmakta, psikolojik ve sosyolojik yöntemlerin kullanılması gerekli hale gelmektedir. Gerçekten, bu aşamada psikolojik yöntemlerle rakibin ikna edilmesine; sosyolojik yöntemlerle ise toplu görüşme sürecine olan etkisi giderek artan kamuoyu desteğinin kazanılmasına çalışılmaktadır. Toplu görüşme, diğer görüşme tiplerinden temel bazı özellikleri ile ayrılmaktadır. Farklılık meydana getiren söz konusu özellikler, aşağıda yer almaktadır (Lewis vd. 2003: 228):
- Toplu görüşme, çözüm ihtiyacı duyulan konular üzerinde pazarlık yapmak için bir araya gelen taraflar arasındaki yüz yüze toplantıları içeren niyetsel bir olgudur,
- Toplu görüşmede temel amaç, anlaşmaya ulaşmak olduğundan her zaman bir sonuca ulaşılır,
- Taraflar arasındaki ilişki görüşmelerin bitmesinden sonra da normal olarak devam etmelidir.
- Toplu görüşme, taraflar arasındaki güç ilişkisine dayanır.

Yanıt Açıklaması:

YetkinlikKuramı: Bu kurama göre, yaşlılıkta görülebilirfiziksel ve zihinsel performans düşüşlerine rağmen, kalan yetkinlikler kendi başına görevler üstlenip anlamlı bir yaşam sürdürmeye fazlasıyla yetebilecek miktardadır. Yetenek ve becerilerin karmaşık görevleri yerine getirebilme gücü olarak tanımlayabileceğimiz yetkinlik, çevreden gelen performans talepleri ile bireysel özelliklerin etkileşiminden oluşmaktadır.  D seçeneği harici tüm seçenekler yaşlılığın bilişsel kuramı ile ilgilidir.  

Yanıt Açıklaması:

Adayların yeteneklerinin, kişiliklerinin, ilgi alanlarının, bilgi düzeylerinin vb. ölçülmesini ve adaylara ilişkin çeşitli konularda bilgi edinilmesini sağlayan testlerin, doğru veriler sunabilmeleri için birtakım özelliklere sahip olması gerekmektedir. Güvenirlik, geçerlik ve standardizasyon özelliklerine sahip olan testlerin, bireysel farklılıkları doğru bir biçimde ölçebildiği sonucuna ulaşılabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Çalışanların kendilerinin ayarladığı saat aralıklarında çalışması özellikle kadın işgücünün çalışma hayatına katılması gerektiğini düşünen ülkelerde oldukça yaygındır. Kadının annelik rolü, evde ailesine karşı sorumlulukları onun iş hayatından uzaklaşmasına neden olmaktadır. Oysa çalışma saatlerini kendi düzenine göre oluşturabildiği esnek çalışma aile-iş çatışmasını azaltmaktadır.

Yanıt Açıklaması:

Strateji, geniş içerikli amaçları ve onlara ulaşılması konusunda benimsenen genel yaklaşımı belirleyen bir eylem planıdır. Görüşmede kullanılabilecek stratejiler, geniş bir kapsamda beş başlık altında incelenebilir. Stratejilerin bazıları görüşmede kullanılabilmek amacıyla daha çok özel nitelikli taktiklere dönüşebilir. Söz konusu stratejiler şu şekildedir (Pruitt ve Carnevale, 1993: 3-4):
- Ödünde Bulunma: Taraflardan birisinin amaçlarını, taleplerini ve tekliflerini azaltmasıdır.
- Mücadele Etme: Karşı tarafı ödün verme konusunda ikna etmeye çalışmak anlamındadır. Bu stratejinin uygulanabilmesi için tehdit etmeden (bir taraf diğer tarafı uyumlu olma konusunda hatalı davranırsa cezalandırabilir) durumsal bağlılığa (özel bir pozisyondan hareket edilmeyeceği belirtilir) kadar varan çok sayıda taktik kullanılır.
- Sorun Çözme: Her iki tarafın amaçlarını tatmin edebilecek seçenekleri kabul etmek ve sürece dahil ettirmeye çalışmak şeklindedir. Burada, tartışmalı konular arasında bir tarafın kendi öncelikleri hakkında bilgi vermesi ve aktif dinlemenin yer aldığı sorun çözme taktikleri yer alır.
- Hareketsiz Olma: Görüşmeleri durdurmak gibi, hiçbir şey yapmamaktır.
- Çekilme: Görüşmelerden ayrılmaktır.

Yanıt Açıklaması:

İşsizliğin sağlık açısından oluşturabileceği sorunlar biri de, benlik duygusunun işsizlikten dolayı zarar görme durumudur.

Yanıt Açıklaması: İşe uyum sürecini hızlandıran oryantasyon eğitimleri hemen hemen her şirkette uygulanmaktadır. Kısa süreli bu programlar sayesinde çalışanlar, örgütün kültürünü, normlarını, beklentilerini daha kolaylıkla kavrayabilirler. Bu sayede örgütsel toplumsallaşma, yani örgütün değer ve normlarını benimseme ve bunlara uygun hareket etme süreci hızlanır.