Çalışma İlişkileri Tarihi Final 9. Deneme Sınavı

Malların ithal edilmesi yerine ülke içinde üretilmesi anlamına gelen ithal ikamesi 1960-1980 döneminin temel iktisat politikasıdır.

1980’den günümüze kadar olan dönemde dünyadaki çalışma ilişkilerinde yaşanan gelişmelere bakıldığında; rekabetin arttığı, devletin rolünün aynı kalmadığı, endüstriyel eylem açısından, özel sektörde grevlerin önemli ölçüde azaldığı, devletlerin ulusal düzeyde karar alma olanaklarının daraldığı görülür. Ayrıca genel bir eğilim olarak sendika yoğunluğu oranlarında düşme gözlemlenir.

1929 yılında dünyada yaşanan iktisadı bunalımının etkileri, Türkiye’yi 1930’lu yılların başında yeni arayışlara yöneltti ve bu arayışlar devletçi iktisat politikalarını gündeme getirdi. İktisat politikaların temel araçlarından biri “planlama”ydı. Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı 1934 yılından itibaren yürürlüğe konuldu. Türkiye’deki bu planlama dünyadaki ilk planlama deneyimlerinden biriydi.

2. Dünya Savaşı döneminde yaşanan gelişmeler, kadın ve çocuk işçilerin sayısında büyük artışa neden olmuştur. 1940 tarihli Milli Korunma Kanunu (MKK), İK’nun ve diğer bazı yasaların belirli hükümleri yanında, kadın ve çocuk işçilere ilişkin koruyucu bazı düzenlemeleri de askıya almış ve bu durum kadın ve çocuk istihdamını işverenler açısından daha kârlı hale getirerek, daha geniş ölçüde çalıştırılmaları üzerinde etken olmuştur. 1943 yılı itibariyle tekstil, gıda-içki ve tütün sanayilerinde çalışan kadınların toplam kadın işçilere oranı %87,59’u bulmaktadır. Çocuk-genç (12-18 yaş) işçilerin yöresel dağılımı açısından en ilgi çekici nokta ise Zonguldak ilinde çalışan çocukların sayı ve oranlarının olağanüstü
ölçüde artmış olmasıdır. Bu ilde çocuk-genç işçilerin oranında gözlenen artış, sektörel açıdan değerlendirildiğinde de kömür madenlerinde çalışan çocukların sayısında ciddi bir artış olarak ortaya çıkmaktadır.

Karşılaştırmalı çalışmalar, endüstri ilişkileri alanında iki farklı yaklaşıma yol açmıştır. İlk kez Dunlop (1958) tarafından geliştirilen “benzeşme” yaklaşımına göre, sanayileşme süreci içerisinde ulusal endüstri ilişkileri sistemleri birbirlerine yaklaşacaklardır. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Yasa, işçi ve işveren sendikalarının faaliyet alanlarını düzenlerken; tüzel kişi olarak genel hükümlere göre sahip oldukları yetkiler dışında, çeşitli girişim ve faaliyetlerde bulunabileceklerini belirtmekte ve geniş biçimde düzenlenen bu faaliyetler arasında, “üyeleri adına genel sözleşmeler akdetmek” de bulunmaktadır. Böylece Borçlar Kanunu’nda yer alan umumi mukavele yapma hakkı, sendikalara da tanınmış olmaktadır.SK’nun en önemli düzenlemelerinden biri, siyasal faaliyetlerle ilgilidir ve sendikaların “siyasetle, siyasi propaganda ve siyasi yayın faaliyetleriyle iştigal” edemeyecekleri “ve herhangi bir siyasi teşekkülün faaliyetlerine vasıta” olamayacakları hükme bağlanmaktadır. Sendikalar “milliyetçiliğe ve mili menfaatlere aykırı hareket” de edemeyeceklerdir. meslekî teşekküllerin uluslararası kuruluşlara üyelikleri konusu düzenlenirken de, “Bakanlar Kurulu kararıyla her türlü milletlerarası teşekküllere iştirak” edebilecekleri belirtilmektedir. Böylece, üyelik konusu, hükümet tarafından verilecek ön izne bağlanmış olmaktadır. Doğru yanıt A'dır.

Emekli Sandığı'nın kurulmasıyla, memurların sosyal güvenlikleri tek çatı altında bütüncül bir çözüme ulaştırılmıştır. Doğru cevap B'dir.

Türkiye’de gönüllü ve zorunlu üyelik sistemine dayalı çok sayıda işveren örgütü vardır. Bunların üçü zorunlu üyelik sistemine dayalı odalardan oluşan konfederasyonlardır: Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) ve Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu (TESK). Çalışma ilişkileri açısından işçilerin muhatabı olan işveren örgütü ise Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu’dur (TİSK). Doğru cevap D'dir.

Yürürlükteki mevzuata göre yapılan ve yasaların kanuni grev olarak tanımladığı grevler dışında kalan yaygın bir işçi eylemleri grubu vardır. İş yavaşlatma, iş bırakma, direniş, işyeri işgali, oturma grevi, yürüyüş ve miting, işe geç gitme ve yemek boykotu gibi işçi eylemleri de çalışma ilişkilerinin önemli bir parçasıdır.

1963 yılında çıkarılan 274 sayılı Sendikalar Yasası ile 3008 sayılı Yasa’da var olan işçi temsilciliğinin yerini işyeri sendika temsilciliği almıştır.

Keynesçilik gerek ABD’de gerekse Avrupa’da dönemin ekonomik politikalarına damgasını vurmuştur. Öyle ki ABD Başkanı Richard Nixon, 1971 yılında “Hepimiz Keynesçiyiz” demekteydi. Doğru yanıt D şıkkıdır.

1961 anayasası toplu çalışma haklarını anayasal güvenceye kavuşturarak işçi hareketlerinin güçlenmesine önemli katkılar sunmuştur.

1930 tarihli Umumi Hıfzısıhha Kanunu’nun sosyal güvenlik açısından önemi, belirli sayıda işçi çalıştıran işverenlere; hastalık, kaza ve analık hallerinde işçilere sağlık yardımları yapılması konusunda yükümlülükler getirmiş olmasıydı.

Taylorizm

Bu dönemin temel özellikleri, teknolojik Dönüşüm ve Esnekleşme, Sermaye Birikiminin malileşmesi, Özelleştirme, Yeni uluslararası bölümü, Devletin rolünde değişimdir. Yalın üretim ise, esnekleşme kavramın altında yer alan bir kavramdır. Standart ürünlerin kitlesel üretimi yerine, daha kısa üretim sürelerinde daha çeşitli mal üretilmesini olanaklı kılan esnek üretim sistemleri, işin örgütlenmesi ve yönetiminde de esnekleşmeye doğru olan dönüşümü kolaylaştırmış ve hızlandırmıştır.

10.000 ve daha fazla nüfuslu yerleşim birimleri açısından geçerli hale getirilmiştir

Dönem içi gelişmeleri de dikkate alarak bir değerlendirme yaptığımızda, 1963-1970 dönemi ile 1974-
1980 dönemi arasında belirgin bir fark olduğunu görmekteyiz. 1964-1970 döneminde yıllık ortalama
10 bin işçi greve katılırken 1974-1980 döneminde bu sayı 25 bini aşmıştır. Grevde geçen işgünü yıllık
ortalama 283 binden, 911 bine yükselmiştir. 1977-1980 döneminde ise grev eğiliminin daha da yoğunlaştığı görülmektedir. Bu dönemde greve katılan işçi sayısı yıllık ortalama 33 bine yaklaşırken, grevde geçen işgünü ise bir milyonu aşmıştır. 1963-1980 yılları arasında gerçekleştirilen grevlere dair istatistiklere göre en fazla grev sayısının olduğu yıl 220 grev ile 1980’dir.

1961 Anayasası’nın “toplu sözleşme ve grev hakkı” başlığını taşıyan 47. maddesi toplu sözleşme ve grev hakkını güvence altına alıyordu. Anayasa’nın 47. maddesi, toplu sözleşme hakkını işverenlerle olan ilişkilerinde iktisadi ve sosyal durumlarını korumak ve düzeltmek amacıyla özel olarak işçilere tanıyordu.